ΣΤΗ ΦΛΕΓΟΜΕΝΗ εκείνη σκιά που πλανιέται πάνω από τη ζωή του Μπωντλαίρ, στη σκιά εκείνη που κάνει να μοιάζει το πρόσωπό του των τελευταίων χρόνων με το πρόσωπο των παλαιικών, ξύλινων Χριστών, πελεκημένων με φαλτσέτα, άλλοι θα θελήσουν να δουν κι εγώ δεν ξέρω τι λογής μεταφυσικό σύμβολο, κάποια σφραγίδα Θείου πεπρωμένου. Όσο για μένα, η σκιά αυτή είναι φοβερά πιο απλή: είναι η ίδια η σκιά της ανθρώπινης μοίρας, τόσο καθημερινά σπαρακτικής, καμωμένης από "αθλιότητα και πνευματικότητα" συνάμα.
Μέσα σε τούτο το λεηλατημένο πρόσωπο, όπου μόλις που ξεχωρίζουν οι αξιολάτρευτοι εκείνοι πρώιμοι καρποί που "η αρρώστεια κι ο θάνατος κάνουνε στάχτη", η φλόγα της ματιάς έρχεται περήφανα να μαρτυρήσει μιαν εσωτερική θέληση που δεν παραιτήθηκε, μια προσδοκία που τίποτε δεν μπόρεσε να μαράνει. Το στόμα, ίσως να είναι κουρασμένο, κι η πίκρα να σημάδεψε τη γωνιά των χειλιών με δυο ανεξάλειπτες ρυτίδες. Στα μάτια όμως μέσα, απελπισία καμιά: η σοβαρότητα μόνο του Κριτή, κι η αυστηρότητα ενός "λαϊκού" Αγίου.
Αν μιλώ για αυστηρότητα σχετικά με τον Μπωντλαίρ, δεν πρόκειται για κανένα αστείο. Είναι η μοναδική λέξη που ταιριάζει για να προσδιορισθεί στην εντέλεια το ουσιώδες μιας ύπαρξης, της οποίας ακόμα και οι ακολασίες έχουν υποταχθεί σε μια νοητική σκληρότητα και επαγρύπνηση, που βρίσκονται πιο κοντά στον ασκητισμό παρά στη διαστροφή.
Ο Μπωντλαίρ, σε όλη του τη ζωή, είχε το πάθος της σαφήνειας. Η μεγίστη του λαξευτή διατύπωση: "η συνείδηση μέσα στο Κακό", υπήρξε, πριν απ' όλα, η έκφραση της εξέγερσής του ενάντια στην εύκολη τύφλωση των ετοιμοπαράδοτων αρετών, που το παράδειγμά τους του πρότειναν. Δεν θυμάμαι καλά ποιος είπε ότι προτίμησε, αντί του ετοιμοπαράδοτου Καλού, το υπό κατασκευήν Κακό. Αν επιζητεί την "απώλειά" του, το κάνει εν πλήρει γνώσει, εν πλήρει συμφωνία με τον εαυτό του. Εννοεί να αναλάβει την πλήρη ευθύνη των πράξεών του, όπως και την πλήρη ευθύνη των γραφομένων του. Δεν θέλει ούτε δικαιολόγηση, ούτε συγχώρηση. Θα είναι ο δικός του τρόπος να καταγγείλει την τάξη ενός κόσμου, που αξιώνει να επιβάλει στον άνθρωπο κανόνες και νόμους που αυτός ο ίδιος δεν έχει ελεύθερα επιλέξει, και οι οποίοι δεν σέβονται ούτε την πνευματική του ακεραιότητα, ούτε την ανάγκη του για αξιοπρέπεια. "Θέλω να κάνω να νιώθουν", θα γράψει στη μητέρα του, "ότι νιώθω ξένος στον κόσμο αυτόν και τις λατρείες του". Οι κατάρες του, που μαστιγώνουν την κοινωνία και τους λακέδες της, δεν είναι άσκοποι λογοτεχνικοί θυμοί: κλείνουν μέσα τους την απέλπιδα ευγένεια της άρνησης.
Σήμερα, έχουμε ασφαλώς χορτάσει κάπως από ύβρεις και βλασφημίες. Οι ουρανίσκοι μας έχουν γευθεί τόσο δυνατά αλκοόλ, που τα αλκοόλ του Μπωντλαίρ μας φαίνονται, μερικές φορές, κάπως άνοστα. Αν όμως επανατοποθετηθούμε στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα και τα πλαίσια του καιρού του, θα δούμε αμέσως πόσο εκρηκτική, θαρραλέα ήταν η εξέγερση εκείνη, του ανθρώπου και του ποιητή ενάντια σε όσα οι δειλοί και οι βλάκες ποτέ δεν έπαψαν να σέβονται.
Το θέμα του "Κακού" είναι το επίκεντρο της προβληματικής του Μπωντλαίρ, το ίδιο όπως και το θέμα του "Ωραίου". Όπως και το Ωραίο, το Κακό πραγματώνεται, πρώτα πρώτα, ενάντια σε ό,τι υπάρχει. Και το ένα, και το άλλο, είναι όπλα απελευθέρωσης: εκφράζουν τη διαμαρτυρία του πνεύματος ενάντια στην υποδούλωση σε αρχές και σε περιστάσεις. Η επιλογή του Κακού θεμελιώνει, στον Μπωντλαίρ, την "Ηθική της Άρνησης", που φωτίζει όλο το έργο του. [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)