Αν τα αγάλματα έβρισκαν και πάλι την πρώτη τους ψυχή, τότε από τα μουσεία μας θα υψωνόταν η πιο πελώρια προσευχή που θα είχε ακούσει ποτέ η γη. Αν νιώθαμε τα συναισθήματα που είχαν νιώσει οι πρώτοι θεατές ενός αιγυπτιακού Ομοιώματος ή ενός ρομαντικού Εσταυρωμένου, δεν θα μπορούσαμε να τα αφήσουμε στο Λούβρο. Ξέρουμε ότι η μεταμόρφωση συμπαρέσυρε κάθε ιερή τέχνη, κάθε έργο θρησκευτικής πίστης ότι για τον χριστιανό Σεζάν ένας ρομαντικός Εσταυρωμένος είναι γλυπτό κι όχι ο Χριστός, η Παρθένος του Τσιμαμπούε είναι πίνακας κι όχι η Παρθένος Μαρία ότι για κανέναν δεν είναι Ομοιώματα τα αγάλματα των Φαραώ. Από τους θεούς των Σουμερίων μέχρι τους δικούς μας αγγέλους και τους δικούς μας αγίους, όλες αυτές οι τέχνες εξέφρασαν έναν κόσμο που υπήρχε πιο πολύ κι από τον γήινο κόσμο, επειδή ήταν ο κόσμος της αιωνιότητας. Τα έργα τους έκαναν τις αίθουσες των μουσείων να ερημώσουν - όχι όμως και τις αίθουσες εκείνες όπου η Φλωρεντία και η Ρώμη είχαν πιστέψει ότι το πνεύμα τους βρισκόταν σε διάλογο με την Αρχαιότητα. Η Ιταλία μας δίνει την εντύπωση ότι η αναβίωση του Μύθου, πρώτα-πρώτα της Αφροδίτης, της επέτρεψε να ζωγραφίζει κάτι που δεν υπάρχει για κανέναν, να του δίνει μέσω της τέχνης μια αξία ισότιμη με εκείνη των λατρευτικών μορφών, κι έπειτα να ζωγραφίζει τους ανθρώπους, τους αγίους, την Παρθένο Μαρία, τον Χριστό, μέχρι και τα τοπία, σαν τις εικόνες ενός μη πραγματικού γεμάτου αίγλη. Μπροστά της μοιάζει να σταματά η μεταμόρφωση, δίνοντας τη θέση της στην πιο απλή κληρονομιά. Αν όμως η Αθήνα δεν είχε ποτέ φιλοξενήσει τόσους τουρίστες, σήμερα η δική μας εκλεκτή Ελλάδα τελειώνει με τον Παρθενώνα - εκεί που ξεκινούσε χθες η εκλεκτή Ελλάδα της Ευρώπης. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Τι είναι το φανταστικό μουσείο; Δεν είναι ένα ίδρυμα αλλά ένα νέο, νοερό οίκημα των Μουσών - με την αρχαιοελληνική έννοια - όπου τα εκθέματα που βρίσκονται διάσπαρτα στα μουσεία και στις συλλογές του κόσμου συνυπάρχουν, διαλέγονται μεταξύ τους και δημιουργούν τον ενιαίο, κυκλικό χρόνο. Στο μουσείο αυτό το μπαρόκ υπάρχει μαζί με το ροκοκό, η ρομανική γλυπτική μαζί με τα έργα της Αναγέννησης, οι τέχνες της Δύσης μαζί με τα έργα της κάποτε αποκαλουμένης "βαρβαρικής" αισθητικής της Ανατολής.
Για να επιτύχει τούτη την απαράμιλλης γοητείας σύνθεση ο Μαλρό εφάρμοσε στην αφήγησή του ένα δικής του επινόησης διανοητικό μοντάζ και ένα δαιμονικό ντεκουπάζ ιδεών που η καθεμία από μόνη της είναι ένας κόσμος - και όλες μαζί ένα απίθανο σύμπαν. Η αίσθηση του μνημειώδους κυριαρχεί και εδώ, όπως και σε όλο το έργο του Μαλρό, που διακρίνεται από μιαν ηρωική στάση απέναντι στη ζωή και ιδίως από μια θέληση αντίστασης απέναντι στο σιδερένιο χέρι της μοίρας. Σε μια μέτρια και αντιηρωική εποχή που δεν αποδέχεται την ιδέα των μορφών, την κυριαρχία ή τη δύναμη της επιβολής τους, έργα σαν το Φανταστικό μουσείο αναμφίβολα κάνουν, όπως λέμε, τη διαφορά. (Αναστάσης Βιστωνίτης, Το Βήμα, 8/7/2007)